ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ

— Հայրի՛կ, Մարալը կ՚ուզէ ձեզի ծանօթանալ,— յայտնեց աղջիկս երբ վերջերս այր ու կին Ֆրեզնօ կը գտնուէինք իրեն այցելութեան,— դուն անոր հօր հետ թղթակցած ես եղեր։

Զգացուած էի նման հետաքրքրութեան համար. Մարալ Գալիֆորնիոյ թոռնիկներուս դասընկերներուն մեծ մայրն էր։ Բայց ո՞վ էր իր հայրը, որուն հետ կապ հաստատած եմ եղեր ատենին։ Յետ պրպտումի ի յայտ եկաւ, որ խօսքը Սիմոն Սիմոնեանի մասին էր։ Այս անգամ ծանօթանալու ցանկութեան ծանրութիւնը տեղափոխուեցաւ ա՛յս կողմ։ Ի՞նչ անակնկալ. ուրկէ՞ ո՛ւր առիթ պիտի ունենայի զրուցելու անուանի մտաւորականին՝ ուսուցիչին, արձակագրին ու հրապարակագրին մէկ հարազատին հետ, «ի բերանոյ իւրմէ» լսելու անոր մասին։ Continue reading Սիմոն Սիմոնեան միշտ մեզի հետ →

ՍԻՄՈՆ ՍԻՄՈՆԵԱՆ

ՏՈՄՍԱԿ – ՅԱՅՏԱԳԻՐ
Բովանդակ հայ ժողովուրդի միացեալ կազմակերպութիւնը (սղագրուած՝ ԲՀԺՄԿ) 1966 յունուարի 1-ին, ժամը ճիշդ 4-ին պիտի կատարէ հայ ժողովուրդի ծննդեան տասհազարամեակի տօնակատարութիւնը, Իւնեսքոյի բոլոր սրահներուն մէջ։
Կը խնդրուի հայկական կուսակցական, կրօնական, աշխարհական, բարեսիրական, մարզական, դպրոցական, հայրենակցական, իգական, արական, երիտասարդական, ծերական, մանկական բոլոր կազմակերպութիւններէն խաչաձեւել, նո՛յն օրը, նո՛յն ժամուն եւ … նո՛յն սրահներուն մէջ կազմակերպելով իրենց հանդիսութիւնները։ Continue reading ԿԸ ԽՆԴՐՈՒԻ ԽԱՉԱՁԵՒԵԼ →

ՄԱՐԳԱՐ ՇԱՐԱՊԽԱՆԵԱՆ

«…Գրական իմ ամեն մի գործում ես ջանում եմ վերստեղծել ինձ:
Իսկ նման ամեն մի փորձից յետոյ գտնում եմ, որ եղածը անբաւարար է»:
Յակոբ Կարապենց

Ճիշտ է, որ ամեն ինչ անկատար է ու անբաւարար։ Որքան ալ ապրիս կեանքդ, որքան ալ գրես, ինչ ալ ընես, դարձեալ անկատար կը մնայ ան ու նաեւ անբաւարար։

Այս մտորումներով է , որ իր կեանքը ֆիզիքապէս աւարտեց Յակոբ Կարապենց գրողը: Յակոբ Կարապետեան մարդը։
Կարապենց 1925-ին ծնած էր Պարսկաստանի Թաւրիզ հայահոծ ու գործունեայ պատմական քաղաքին մէջ: Երեք տարեկանին, ծնողքին անհամաձայնութեան պատճառաւ, կ՚ապրի մօրմէն հեռու: Կը յանձնուի հօրաքրոջ խնամքին: Կարօտով ու մանկական այլազան զգացումներով լեցուն անբնական մանկութիւն մը կ՚ապրի ան: Continue reading Յակոբ Կարապենց, մարդն ու գործը (1925-1994) →

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑ

Ի բնէ եւ իբրեւ կոչում ու պարտականութիւն, գրողը հակադրուած է ուժին ու իշխանութեան: Բիրտ ուժը միշտ էլ մարդկութեան թշնամին է եղել. ամենասարսափելի հիւանդութիւնը, որ երբեւէ վարակել է աշխարհը: Ուժն ու անսանձ իշխանութիւնը քայքայում են ամէն ինչ եւ սնանկացնում հենց նրա՛նց, ովքեր իշխանութեան գլուխ են: Արուեստագէտը այն էակն է, եթէ կ’ուզէք այն սրբազան խենթը, որ պայքարում է ուժի ու իշխանութեան դէմ՝ յանուն հասարակութեան շահերի պաշտպանելով ճշմարտութիւնը: Ահա թէ ինչու նա շարունակ հալածւում է այնտե՛ղ, ուր իշխանութիւնը զերծ է օրինական պատասխանատուութիւնից: Բիրտ ուժի առջեւ չկայ աւելի վտանգաւոր մի արարած՝ քան արուեստագէտը: Եթէ նա չի լռում, ապա լռեցւում է: Փորձ է կատարւում նաեւ շահագործելու արուեսագէտի ձայնը, նրան պարգեւելու իշխանութեան հովանաւորութիւնը: Եւ այս՝ ժողովրդավարական ամենից յառաջադէմ երկրներից սկսած մինչեւ միապետական իշխանութիւնները: Continue reading Գրողն ու հասարակայնութիւնը →

Բժ. ՕՀԱՆ ԹԱՊԱՔԵԱՆ

Հալէպի հրշէջներու կայանը 1940-50-ական թուականներուն կը գտնուէր Նէյյալ թաղին մօտերը, բժիշկ Յակոբ Գասապեանի դարմանատան դիմացի կողմը, միաժամանակ ան մեր ամենօրեայ՝ դէպի դպրոց եւ կամ ակումբ՝ երթեւեկի ճամբուն վրայ էր։
Փոքրերուս համար, կայանին առջեւէն մեր անցած միջոցին հրդեհ ազդարարող, խլացնող, թոքերը պատռող երկարատեւ սոյլերը եւ հրշէջներուն զգեստաւորուած, մետաղեայ գլխարկներով, երկրորդ յարկէն երկաթեայ գլանաձեւ սիւնին վրայէն սահելով վար գալն ու հապճեպ կերպով ինքնաշարժերուն վրայ ցատկելը, ուշագրաւ ու հետաքրքրական երեւոյթ էր, ու պահ մը կանգ առնելով դիտէինք պարզուած արտասովոր ու տպաւորիչ երեւոյթը, — ինչ որ փոքր տարիքիս զիս մղած էր ծնողքիս ու շրջապատիս յայտարարելու, թէ երբ մեծնամ կը փափաքիմ հրշէջ ըլլալ, կամ քաղցրեղէնները շատ սիրելուս՝ փախլաւաճի…։ Continue reading ԼԵՒՈՆ ՀԻՄԻՏԵԱՆ՝ ՀԱԼԷՊԻ ՀԱՅ ՀՐՇԷՋԸ →

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ

ԳՐԻՉԸ

Դպրոցական
տարիներուս
գրիչը շատ կը սիրէի.
մելանի բոյրը կը մղէր զիս
Հոտուըտալու զայն յաճախ.
գրիչը
այն ժամանակ
չափահաս ուսանողներու կալուածին պատկանող
սեփականութիւն կը համարէի։
Հիմա,
ամեն անգամ
գրենական պիտոյքներու խանութ մը երբ այցելեմ,
ես ինծի կ՚ըսեմ,
թէ գրիչն ու կաղամարը
ինչպէս մեր դպրոցի մեծահասակները
անրջաբոյր պատկերի մը խորքերուն մէջ մնացին։
Հիմա,
երբ կը գրեմ
բառերը կը հոտոտեմ։

Continue reading ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ →

Կեանքի 84-րդ տարում, 27 ապրիլին, վախճանուել է ամերիկահայ ճանաչուած գրող, հրապարակախօս, անգլերէն լեզուի և գրականութեան պրոֆեսոր Փիթեր Սուրեանը: Ծնուել է Բոստոնում, մեծացել Նիւ-Եորքում, բնակուել է նաեւ Եւրոպայում: Աւարտել է Հարվարդի համալսարանի ռոմանական լեզուների բաժինը՝ տիրապետելով անգլերէն, ֆրանսերէն, իսպաներէն, գերմաներէն լեզուներին: Փիթեր Սուրեանն ակտիւօրէն մասնակցել է Հայրենիքի և Սփիւռքի գրական-մշակութային կեանքին՝ եղել է «Արարատ» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ, «Անահիտ» գրական մրցանակի ժիւրիի անդամ, Կոլումբիայի համալսարանի Հայկական կենտրոնի տնօրէնների խորհրդի անդամ: 2010 թ. դասախօսութիւններով հանդէս է եկել հայաստանեան մի շարք բուհերում: Հեղինակ է բազմաթիւ պատմուածքների, երեք վէպերի՝ «Միրի» (Miri, 1957), «Լաւագոյնը եւ վատթարը ժամանակներից» (The Best and Worst of Times, 1961) եւ «Դարպաս» (The Gate, 1965), ինչպէս նաեւ էսսէների, գրաքննադատական և վերլուծական յօդուածների (մասնաւորապէս, նուիրուած Վիլիամ Սարոյեանի եւ Ֆրանց Վերֆելի ստեղծագործութեանը): Հայաստանում հայերէն լոյս են տեսել Փ. Սուրեանի մի քանի ստեղծագործութիւններ, այդ թւում՝ «Ընթրիք օտարների հետ» պատմուածքների ժողովածուն (2010), «Դարպաս» (2011), «Միրի» (2013) վէպերը և «Սպասումի մէկ դար» (2015) էսսէների ժողովածուն: «Լաւագոյնը եւ վատթարը ժամանակներից» վէպի շնորհանդէսը տեղի է ունեցել նրա մահից մէկ շաբաթ առաջ, Աւ. Իսահակեանի անուան գրադարանում: Փիթեր Սուրեանը արժանացել է ՀՀ մշակոյթի նախարարութեան ոսկէ մեդալի և Սփիւռքի նախարարութեան «Վիլիամ Սարոյեան» մեդալի:

(«Գրական թերթ»)

Հեղինակներէն կամ հրատարակիչներէն, այլեւ բարեկամներէ շնորհակալութեամբ ստացած ենք Հորիզոնի, Հորիզոն գրականի կամ աւագ խմբագրի անունին՝ Continue reading ՍՏԱՑՈՒԱԾ ԳՐՔԵՐ — ՄԱՅԻՍ 2017 →