Category Archives: ՀՐԱՊԱՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ

ԿԸ ԽՆԴՐՈՒԻ ԽԱՉԱՁԵՒԵԼ

ՍԻՄՈՆ ՍԻՄՈՆԵԱՆ

ՏՈՄՍԱԿ – ՅԱՅՏԱԳԻՐ
Բովանդակ հայ ժողովուրդի միացեալ կազմակերպութիւնը (սղագրուած՝ ԲՀԺՄԿ) 1966 յունուարի 1-ին, ժամը ճիշդ 4-ին պիտի կատարէ հայ ժողովուրդի ծննդեան տասհազարամեակի տօնակատարութիւնը, Իւնեսքոյի բոլոր սրահներուն մէջ։
Կը խնդրուի հայկական կուսակցական, կրօնական, աշխարհական, բարեսիրական, մարզական, դպրոցական, հայրենակցական, իգական, արական, երիտասարդական, ծերական, մանկական բոլոր կազմակերպութիւններէն խաչաձեւել, նո՛յն օրը, նո՛յն ժամուն եւ … նո՛յն սրահներուն մէջ կազմակերպելով իրենց հանդիսութիւնները։ Continue reading ԿԸ ԽՆԴՐՈՒԻ ԽԱՉԱՁԵՒԵԼ

Գրողն ու հասարակայնութիւնը

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑ

Ի բնէ եւ իբրեւ կոչում ու պարտականութիւն, գրողը հակադրուած է ուժին ու իշխանութեան: Բիրտ ուժը միշտ էլ մարդկութեան թշնամին է եղել. ամենասարսափելի հիւանդութիւնը, որ երբեւէ վարակել է աշխարհը: Ուժն ու անսանձ իշխանութիւնը քայքայում են ամէն ինչ եւ սնանկացնում հենց նրա՛նց, ովքեր իշխանութեան գլուխ են: Արուեստագէտը այն էակն է, եթէ կ’ուզէք այն սրբազան խենթը, որ պայքարում է ուժի ու իշխանութեան դէմ՝ յանուն հասարակութեան շահերի պաշտպանելով ճշմարտութիւնը: Ահա թէ ինչու նա շարունակ հալածւում է այնտե՛ղ, ուր իշխանութիւնը զերծ է օրինական պատասխանատուութիւնից: Բիրտ ուժի առջեւ չկայ աւելի վտանգաւոր մի արարած՝ քան արուեստագէտը: Եթէ նա չի լռում, ապա լռեցւում է: Փորձ է կատարւում նաեւ շահագործելու արուեսագէտի ձայնը, նրան պարգեւելու իշխանութեան հովանաւորութիւնը: Եւ այս՝ ժողովրդավարական ամենից յառաջադէմ երկրներից սկսած մինչեւ միապետական իշխանութիւնները: Continue reading Գրողն ու հասարակայնութիւնը

ՀԵՔԻԱԹՆԵՐԸ ՄՆԱՑԻՆ ՀԵՌՒՈՒՄ ԿԱՄ՝ ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, ՈՐ ՉՄԱՆԿԱՑԱՒ…

ՀԵՐՄԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ

Պատերազմը կարծես թէ լռել էր կամ էլ՝այդպէս էր թւում…25 տարի առաջ…
Խոնաւ նկուղներից մէկիկ-մէկիկ դուրս էին գալիս մանուկներ, աչքերում՝ արեւի եւ լոյսի փափագ: Նրանք վախուորած դեպի երկինք էին նայում ու մտածում՝ յանկարծ օդում ինչ-որ «թռչող բան» չյայտնուի: Այնտեղ՝ նկուղում, նրանց ամիսներ շարունակ սաստում էին. «Յանկարծ դուրս չգաք, օդում շատ մեծ թռչուններ կան, նրանք մանուկներ են գողանում»: Continue reading ՀԵՔԻԱԹՆԵՐԸ ՄՆԱՑԻՆ ՀԵՌՒՈՒՄ ԿԱՄ՝ ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, ՈՐ ՉՄԱՆԿԱՑԱՒ…

Բանաստեղծին, որ փառաւորեց հայ գրականութիւնը եւ Աստուած փառաւորուեցաւ իրմով

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԷՔԵԱՆ

Սիրելի, շա՜տ սիրելի Ժագ Յակոբեան,
Ձեր անցած գրեթէ հարիւր տարիներու ընթացքին դուք հարիւր անգամ ապրեցաք տարուան չորս եղանակները. հետեւաբար կը հաւատանք եթէ ըսէք մեզի թէ, տարին միայն չորս եղանակ չունի, այլ՝ քառասուն, եւ այդ քառասունին երեսունինըն հայո՛ւն համար կը ստեղծուի։ Continue reading Բանաստեղծին, որ փառաւորեց հայ գրականութիւնը եւ Աստուած փառաւորուեցաւ իրմով

ՊԷՅՐՈՒԹԸ ԿԸ ՄՆԱՅ ԵՐԵՒԱՆԷՆ ԵՏՔ ՀԱՅ ԳԻՐՔԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԵԾԱԳՈՅՆ ԿԵԴՐՈՆԸ

ՎԻԳԷՆ ԱՒԱԳԵԱՆ

Ի՞նչ կրնայ նշանակել «Մայրենի լեզուի միջազգային օր»ը արեւմտահայ սփիւռքահայուն համար։ Պէյրութի Հայկազեան համալսարանին մէջ «Լիբանանահայ գիրքը 2012-2016» խորագրեալ ձեռնարկը այդ դրսեւորեց Լիբանանի մէջ սոյն տարիներուն հրատարակուած հայալեզու գիրքերու ճամբով։ Արդարեւ, համալսարանի «Տէրեան» գրադարանին կազմակերպած այս ձեռնարկը իր լուսարձակը ամբողջութեամբ ուղղեց հայերէն գիրքերու հրատարակութեան եւ ընթերցման նիւթին։ Ձեռնարկը արծարծեց արհեստագիտութեան ազդեցութեամբ յառաջընթացող 21-րդ դարուն ներգործումը գիրքի օգտագործման եւ սպառման մէջ, գիրքը նկատեց սփիւռքահայուն գոյատեւման պարարտ հող, ինչպէս նաեւ գնահատեց  հեղինակները եւ «Տէրեան» գրադարանին գիրքի նուիրատուները։
Այս առիթով ձեռնարկի բանախօսը՝ Ազգ. Լեւոն եւ Սոֆիա Յակոբեան քոլէճի տնօրէն Վիգէն Աւագեան յատկանշական ընդգծումներով եւ միտքը գրգռող գաղափարներով հանդէս եկաւ։ Ան տպագրութիւնը նկատեց ժողովուրդի մը զարգացման լաւագոյն արժէչափը, եւ հետեւաբար հակիրճ բաղդատութիւն մը ըրաւ Լիբանանահայ գաղութին պատմութեան տարբեր հանգրուաններուն ընթացքին լոյս տեսած հրատարակութիւններուն թիւին մասին։ Աւագեան իր տուեալներէն ետք յայտարարեց, թէ Պէյրութ կը շարունակէ մնալ հայ գիրքի երկրորդ մեծագոյն կեդրոնը։ Անշուշտ անկարելի է անդրադարձ չկատարել հայոց պատմութեան սփիւռքեան իրականութեան եւ հայ գիրքի դերակատարութեան մասին. այս իմաստով Աւագեան նշեց, թէ հայ գիրքը խթան հանդիսացած է հայ ինքնութեան պահպանման, որուն ընդմէջէն մտահոգութիւն յայտնեց ներկայ իրավիճակին մասին, ուր հետզհետէ կը պակսի գրասիրութիւնը, անկախ ատկէ, որ դարը թուայնացուցած է գիրքը եւ անկախ ատկէ, որ տնտեսութիւնը կը դժուարացնէ գիրքի սպառումը։
Վիգէն Աւագեանի խօսքը ամբողջութեամբ կը ներկայացնենք ստորեւ։
Սակայն նախքան անցնիլը անոր, կ՚արժէ անգամ մը եւս հարց տալ մենք մեզի թէ ի՞նչ կրնայ նշանակել «Մայրենի լեզուի միջազգային օր»ը արեւմտահայ սփիւռքահայուն համար։
Արեւմտահայ սփիւռք եզրը կը շեշտեմ, պարզապէս առանձնացնելու համար անհող արեւմտահայերէն լեզուն պետականացած արեւելահայերէն լեզուէն։ Արեւմտահայերէնի ուսերուն բարդուած է հայկական ինքնութեան եւ սփիւռքի գոյատեւման ծանր հրամայականը։ Չունենալով պետութիւն, արեւմտահայերէնի ճակատագիրը յանձնուած է լեզուագէտներու տեսութիւններուն, վիճաբանութիւններուն, ինչպէս նաեւ զանազան գաղութներուն տարբեր մշակոյթներուն։ Բնականաբար իւրաքանչիւր գաղութ երբ օգտագործէ արեւմտահայերէնը, անոր մէջ կը ներմուծէ իր տեղանքին մշակոյթը, հետեւաբար փոփոխութեան մատնելով արեւմտահայերէն լեզուին գործածութիւնը։ Հոս կարգ մը լեզուագէտներու տեսութիւններով կը ստեղծուին ճիշդի եւ սխալի հարցեր, իսկ կարգ մը ընկերային լեզուագէտներու տեսութիւններով կը ծնին լեզուին շարժաբանութիւնը բացատրող երեւոյթներ։ Յամենայնդէպս, «Մայրենի լեզուի միջազգային օր»ուան զուգահեռ կ՚արժէ մտածել արեւմտահայերէնի խօսակցական լեզուին՝ գրական արեւմտահայերէնի եւ հետեւաբար տպագիր գիրքի ներազդեցութեան մասին։

ԱՐԱԶ Գ.

«Հայ գիրքի տպագրութեան անցեալն ու ներկան ուսանելի պատմութիւն մըն է, ուր միահիւսուած է նուիրումը մայրենիին հանդէպ, սէրը դէպի հայրենիքը եւ հաւատքը, ձգտումը դէպի լուսաւորութիւն եւ համամարդկային արժէքներու տարածում, յարգանքը կրթութեան եւ այլ ազգերու մշակոյթներու նկատմամբ», կը հաստատէր Հայաստանի Ազգային Գրադարանի տնօրէն Տիգրան Զարգարեան «Լիբանանահայ գիրքը 1894-2012 հատորին լոյս ընծայման առիթով իր արտասանած խօսքին մէջ, Հայկազեան Համալսարանի այս յարկին տակ։ Continue reading ՊԷՅՐՈՒԹԸ ԿԸ ՄՆԱՅ ԵՐԵՒԱՆԷՆ ԵՏՔ ՀԱՅ ԳԻՐՔԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԵԾԱԳՈՅՆ ԿԵԴՐՈՆԸ

ՊԱՐՈՅՐ ՄԱՍԻԿԵԱՆԻ ԽՕՍՔԸ՝ «ԿԱՊՈՅՏ ԱՊՐԻԼ»Ի ՔԱՑԱԽԱՁՕՆԻՆ

Ի՞նչ է արժեքը Վեհանոյշ Թեքեանի՝

Շատ պարզ է, շատ պարզ՝

Բանաստեղծ է։

Բանաստեղծութիւնն է։

Օր մը հարցուցեր են Ռոսինիի.

Որո՞նք են մեծագոյն երաժիշտները. Continue reading ՊԱՐՈՅՐ ՄԱՍԻԿԵԱՆԻ ԽՕՍՔԸ՝ «ԿԱՊՈՅՏ ԱՊՐԻԼ»Ի ՔԱՑԱԽԱՁՕՆԻՆ

ՆՄՈՅՇՆԵՐ ՊԱՐՈՅՐ ՄԱՍԻԿԵԱՆԻ ԳՐՉԻ ԱՐԳԱՍԻՔԷՆ

ԱԹՈՌ ՄԸ… ՍՈՒՐ ՄԸ… ԵՒ ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ ՄԸ

Երկտող մը միայն։

Չ՚արժեր երկար գրել։

Մեղք է ժամանակին ու գրիչին ու սա հայերէն գիրերուն.

Բաց նամակ մըն է այս Փարիզի հայերուն, մէկու(*) մը համար։ Continue reading ՆՄՈՅՇՆԵՐ ՊԱՐՈՅՐ ՄԱՍԻԿԵԱՆԻ ԳՐՉԻ ԱՐԳԱՍԻՔԷՆ

ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ

ՀՀ Մշակոյթի նորանշանակ նախարար

Արմէն Ամիրեանին

Երեւան, Հայաստան

«Եթէ մօրուք ունենալը իմաստութեան նշան լինէր,

այծերը, Պղատոնի եւ Արիստոտելի հետ կը մրցէին»։

Յունական

Յարգելի պարոն նախարար

Այսու կ՚ուզեմ ուշացումով, բայց անկեղծօրէն ձեզ շնորհաւորել՝ շատ կարեւոր պաշտօնին նշանակուելու առիթով, ինչպէս նաեւ ամանորի եւ սուրբ Ծննդեան տօների կապակցութեամբ։ Մենք իրար հանդիպելու առիթ չենք ունեցել եւ դուք՝ իմ ո՛վ լինելը գուշակել անգամ չէք կարող, բայց ես վաղուց եմ նկատել ձեր ներկայութիւնը տարբեր հանդէսներին, որոնց ընթացքին դուք միշտ ցուցաբերել էք վայելուչ կեցուածք, խնամքով մշակուած եւ հարուստ բառապաշարով հայերէն՝ առանց Continue reading ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ

Ո՞ւր է տեսլականը

ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ

Վերջին քանի մը տարիներուն արեւմտահայ սփիւռքի մէջ սկսած է զարգանալ ու տեղ ընել մտայնութիւն մը, թէ արեւմտահայերէնի պահպանութիւնը պէտք է ստանձնէ Հայաստանը: Առ այս կը գրուին յօդուածներ, կը ներկայացուին հայցեր, կը մշակուին ծրագրեր, կը կազմակերպուին համագումարներ՝ ի սփիւռս թէ ի Հայաստան, ուր ելոյթ կ՚ունենան շատ լուրջ ազգայիններ. ասոնցմէ վերջինը տեղի ունեցաւ ամիս մը առաջ Երեւանի մէջ եւ արեւմտահայու նախաձեռնութեամբ՝ աւարտելու համար կատարեալ ձախողութեամբ մը:

Չկմկմանք, դարձդարձիկ ճամբաներէ չմօտենանք հարցին, այլ փորձենք եզը իր եղջիւրներէն զսպել. որքա՞ն իրապաշտ է նման ցանկութիւն մը: Որքանո՞վ Հայաստան կրնայ օգտակար ըլլալ լեզուի մը, որ կը կը գրուի ու խօսուի սփիւռքի մէջ, կ՚ուսուցուի սփիւռքահայ վարժարաններու մէջ, կը ծառայէ սփիւռքահայ մամուլին ու հրատարակչատուներուն եւ որոնց բոլորէն մազ մը իսկ փոխելու իրաւասութիւնը չունի ինք: Continue reading Ո՞ւր է տեսլականը